Inleiding
Een goede basis
“Een zekere en stabiele toekomst voor Amstelveen, daadkrachtig, betrokken en sociaal”. Deze bestuurlijke koers is neergelegd in het coalitieakkoord 2018 – 2022. In het college-uitvoeringsprogramma is die koers uitgewerkt in vier bestuurlijke speerpunten: ‘leefbaar Amstelveen’, ‘duurzaam Amstelveen’, ‘inclusief Amstelveen, iedereen doet mee’ en ‘dienstverlening aan Amstelveen’. Vanwege de uitbraak van de coronapandemie hebben we binnen die speerpunten een accent gelegd op het speerpunt ‘inclusief Amstelveen, iedereen doet mee’. Dit is de laatste begroting die wij u aanbieden in deze bestuursperiode. Deze begroting biedt een goede basis voor de ontwikkeling van Amstelveen in de volgende bestuursperiode, met ruimte voor keuzes, die een volgend gemeentebestuur wil of moet maken.
Uitwerking van eerder vastgestelde kaders (tot en met de Perspectiefnota 2022)
De voorliggende Programmabegroting 2022 maakt de voortgang van de gemeentelijke dienstverlening, c.q. de uitvoering van de gemeentelijke taken in 2022 mogelijk. Naast continuïteit in ongewijzigde dienstverlening en taakvervulling op tal van onderdelen, bevat de begroting ook een omvangrijk en gevarieerd uitgavenpakket met structurele en incidentele beleidsintensiveringen waartoe de achterliggende periode is besloten via College Uitvoeringsprogramma 2018-2022, de Nota Aanvullende voorstellen bij de Programmabegroting 2021 en de Perspectiefnota’s 2020 tot en met 2022. Het boekwerk Programmabegroting 2022 bevat dus de vertaling van de reeds vastgestelde bestuurlijke kaders met behoud van een structureel sluitende meerjarenbegroting en een acceptabele reservepositie. Dit is de basis voor budgetrecht, uitvoering en verantwoording voor de gemeentelijke taken.
Blijven investeren in Amstelveen, doen wat nodig is…..
Resultaat hiervan is een begroting 2022-2025 met een omvangrijk en gevarieerd uitgavenpakket als antwoord op de Amstelveense uitdagingen en ambities van dit moment. Bij het uitbreken van de coronapandemie is een Lokaal Coronafonds vrijgemaakt van € 15 miljoen én hebben we het belang onderkend om juist nu te blijven investeren in de samenleving. Dit laatste gaat in de jaarschijven 2022-2025 om afgerond € 11 miljoen extra structurele uitgaven, € 52 miljoen nieuwe investeringen in onderwijshuisvesting en zwemwater/sport, alsmede € 31 miljoen overige extra eenmalige middelen. Dit omvat ook het voor eigen rekening nemen in 2022 van de tekorten sociaal domein: de begroting 2022 bevat de reële, noodzakelijke uitgaven van ons bestaande beleid.
….. in onzekere tijden, in afwachting van duidelijkheid
Ondertussen staan de gemeentefinanciën in brede zin onder druk, is de nabije toekomst onzeker en kent Amstelveen een hoog risicoprofiel, met als hoofdlijnen:
- De coronapandemie in samenhang met de macro-economische ontwikkeling. De laatste CPB-prognoses zijn hoopvol, met onder meer schaarste aan grondstoffen en arbeid als risico's;
- De financiële verhouding (tekorten Sociaal Domein, bekostiging Omgevingswet en klimaatakkoord, nieuwe verdeling gemeentefonds). Waar het Rijk "bijspringt" is dat vooralsnog vooral incidenteel, structurele oplossingen staan nog open;
- De toekomst van de samenwerking AA;
- De cumulatie van omvangrijke, complexe projecten (Legmeer/BTAZ, Mobiliteit, Stadshart).
Het wachten is op een nieuw Regeerakkoord dat duidelijkheid moet verschaffen over (herstel van) gezonde financiële verhoudingen en over de (financiële) opgaven waar gemeenten in het algemeen en Amstelveen in het bijzonder de komende jaren voor komen te staan. Vervolgens is het College-Uitvoeringsprogramma 2022- 2026 (CUP 22-26), na de gemeenteraadsverkiezingen voorjaar 2022, bij uitstek het aangewezen instrument om vorm en inhoud te geven aan brede, integrale afwegingen voor een duurzaam gezonde begroting. Door hier niet op vooruit te lopen vermijden we enerzijds ingrijpende bezuinigingen en/of lastenverhogingen die achteraf niet in die mate nodig blijken (“als het meevalt”) en laten we anderzijds de rekening niet onnodig oplopen (“als het tegenvalt”). Met inachtneming hiervan is de structurele begrotingspositie sluitend.
Gezonde vertrekpositie, goede weerstandscapaciteit
Dit alles laat onverlet, dat Amstelveen deze uitdagingen en onzekerheden vanuit een gezonde vertrekpositie tegemoet kan treden, zeker in vergelijking met vele andere gemeenten. Amstelveen heeft zowel incidenteel als structureel een goede weerstandscapaciteit en reële mogelijkheden voor het opvangen van tegenvallers:
- Ook na de instelling van het Lokaal Coronafonds beschikt Amstelveen nog over een acceptabele reservepositie als buffer in onzekere tijden;
- Het bestaande Amstelveense beleid is niet in beton gegoten: de begroting bevat flexibiliteit, c.q. mogelijkheden om door andere keuzes te kunnen bijsturen op dreigende tekorten;
- Amstelveen kent volgens de geldende kengetallen een grote onbenutte belastingcapaciteit. Deels wordt dit vertekend door de relatief hoge WOZ-waarden in onze gemeente, maar ook na eliminatie hiervan is de lokale lastendruk in Amstelveen vriendelijk. Zowel in absolute zin als in relatie tot het voorzieningenniveau. Dit is het resultaat van jarenlang consistente matiging van de lastenverhoging. Verhoging van de OZB is daarmee een serieuze, in alle redelijkheid te overwegen optie “als de nood aan de man komt”. Een duiding in die richting geeft ook de aanvaarde raadsmotie “Toekomstbestendig financieel beleid” (raadsvergadering 6nov19).
Leeswijzer
Deze begroting is de uitwerking van de Perspectiefnota 2022. Ten opzichte van het vorige begrotingsboekwerk Programmabegroting 2021 bevat dit ook de uitwerking van de Nota Aanvullende Voorstellen die samen met de begroting 2021 is behandeld in de begrotingsraad van 11 november 2020.
Dit hoofdstuk Algemeen Beeld geeft een samenvattend totaalbeeld van de begroting. Na de leeswijzer en een overzicht met de te autoriseren begrotingsbedragen volgt de concrete uitwerking van de begroting in zes bestuurlijke programma’s, een programma “Overhead” en een hoofdstuk “Algemene dekkingsmiddelen”. In het tweede deel van dit boekwerk volgen paragrafen die wettelijk voorgeschreven thema’s behandelen.
In nauwe samenhang met de begroting maken de volgende stukken tevens onderdeel uit van de behandeling:
- Een afzonderlijke notitie over de uitkomsten van de jaarlijkse septembercirculaire gemeentefonds (na Prinsjesdag) en de bekendmaking van het voorlopige budget voor de bijstandsgelden 2022 (BUIG), zodat deze informatie nog onderdeel kan uitmaken van de besluitvorming. Deze notitie wordt op de gebruikelijke wijze toegevoegd zodra deze beschikbaar is;
- Het collegevoorstel Tarievennota dat tegelijkertijd met de begroting wordt aangeboden met de bij deze begroting behorende tariefsvoorstellen;
- De Nota risicobeleid, reservebeleid en activabeleid Amstelveen 2021 ter vervanging van de geldende nota, die dateert uit 2012.
